Local roast (1) ทางยาก

Local roast (1) ทางยาก

30 มกราคม 2017

"ปรีดา" เป็นโรงคั่วกาแฟท้องถิ่นของลำปางที่มีอายุ 10 ปี แล้ว โดยความที่ผมต้องคอยดูแลหน้าร้าน "โก๋กาแฟ" ไปพร้อมๆกัน จึงทำให้หาโอกาสเดินทางไปเสาะหาแหล่งกาแฟอื่นๆได้ค่อนข้างยาก ดังนั้นเราจึงเหนียวแน่นกับแหล่งปลูกกาแฟเพียงไม่กี่แห่ง โดยหนึ่งในนั้นคือไร่ของคุณสุวนัย หรือ อาโด่ แห่งดอยช้าง จ.เชียงราย ความสัมพันธ์ระหว่างเราเริ่มต้นจากการเป็นคู่ค้า กระทั่งสิบปีผ่านไปก็กลายเป็นญาติสนิทมิตรสหายกันไปเสียแล้ว ทุกครั้งที่ได้พบเจอผมต้องคว้าตัวแกเข้ามากอดทุกครั้ง

อาทิตย์ที่ผ่านมา เราพากันขึ้นไปเยี่ยมอาโด่ถึงบ้านเพื่อไปชมการเก็บกาแฟ ดอยช้างดู "มีฐานะ" ขึ้นทุกวัน นอกจากธรรมชาติสดชื่นรื่นรมย์ระหว่างทางที่ประกอบไปด้วยวิวของไร่กาแฟทั่วทั้งดอย ผมยังได้เห็นความเป็นอุตสาหกรรมที่จริงจังหนักแน่นประกอบไปพร้อมกัน มีหลายบริษัทชื่อดังไปตั้งโรงงานรับซื้อและแปรรูปอย่างเป็นล่ำเป็นสัน

บ่ายวันแรก อาโด่พาไปลองเก็บกาแฟที่กำลังสุกได้ที่ ผลสีแดงเข้มคือเป้าหมายหลักในการทำหน้าที่ครั้งนี้ ไร่ของอาโด่ปลูกพันธุ์ Catimor เป็นส่วนใหญ่ โดยจะมีพันธุ์อื่นๆปลูกคละกันไปบ้างอย่างเช่น Yellow Caturra , Bourbon และ Typica เป็นต้น สวนของอาโด่มีขนาดหลายสิบไร่ ซึ่งประกอบด้วยที่ของตัวเองบางส่วนและเช่าทำกินจากญาติๆอีกบางส่วน ภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ชันมากๆ แค่ลำพังจะยืนทรงตัวก็ลำบากแล้ว แต่นี่ต้องยืนเลือกปลิดผลกาแฟเฉพาะที่สุกแล้วลงใส่ตะกร้าไปพร้อมกันนี่ยิ่งยากเข้าไปใหญ่ กว่า 1 ชั่วโมงพวกเราเก็บกาแฟรวมกันได้แค่ 10 ก.ก. หากคูณด้วยค่าแรง 5 บาทต่อกิโลเข้าไป พวกเรานักเก็บกาแฟทั้ง 10 คนทำเงินรวมกันได้แค่ 50 บาทเท่านั้น!

ฝนที่ตกหนักเมื่อหลายวันก่อนทำให้สถานการณ์ลำบากเป็นอย่างยิ่ง เพราะผลกาแฟสุกจัดจำนวนไม่น้อยจะเกิดบวมน้ำจนปริแตกออกมาแล้วหลังจากนั้นกาแฟก็จะแห้งเหี่ยวเนื่องจากการสูญเสียน้ำภายในไปอย่างรวดเร็ว เจ้าของไร่ต้องเร่งงานเก็บกาแฟแข่งกับสายฝน แน่นอนว่าพื้นดินทั้งแฉะทั้งลื่นย่อมทำให้งานยากขึ้นเป็นเท่าตัว แต่พวกเขาไม่มีทางเลือกเพราะโมงยามนี้คือโมงยามชี้เป็นชี้ตาย ค่าแรงเก็บกาแฟจะแพงขึ้นยังไงก็ต้องยอม

" ตอนนี้ปัญหาใหญ่ก็คือ หาคนงานมาเก็บกาแฟได้ยากมากบางทีก็ต้องใช้แรงงานพม่า แต่ค่าแรงก็ไม่ใช่ว่าถูกนะ " อาโด่เล่า

อาโด่ทำงานแปรรูปกาแฟเอง นับตั้งแต่สีเชอร์รี่(ผลกาแฟ), การหมักกาแฟด้วยน้ำก่อนตากแห้งแบบ Wet process , ไปจนถึงการตากเมล็ดกาแฟทั้งเมือกที่เรียกว่า Honey process ซึ่งกำลังเริ่มเป็นที่นิยม เขาทดลองพัฒนาเทคนิคหลายๆอย่างจนกลายเป็นรูปแบบเฉพาะของตัวเอง แบบวิธีการหมักน้ำ 3 วันที่กรมวิชาการเกษตรสอนเอาไว้เพื่อให้จุลินทรีย์ช่วยย่อยสลายเมือกกาแฟนั้นบางครั้งก็ไม่เหมาะสมกับสภาพอากาศหนาวเย็นบนดอยนัก เพราะจุลินทรีย์ไม่ค่อยเจริญเติบโต ส่งผลให้เมือกย่อยสลายช้าเกินไป เขาจึงจำเป็นต้องปรับปรุงเทคนิคการหมักขึ้นอีกแบบหนึ่งเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด

"การใช้เครื่องสีที่ขัดเมือกออกจนมากเกินไปทำให้กาแฟขาดรสชาติ เราต้องระวังเรื่องพวกนี้ด้วย " อาโด่เล่า

"ทำไมอาโด่ถึงไม่ขายเป็นเชอร์รี่ (คือขายเป็นแบบผลกาแฟที่ยังไม่ผ่านการแปรรูป) ให้โรงงานล่ะ? ราคาก็ไม่เลวนะ?" ผมซัก

"เพราะเราทำเองจะขายได้ราคาดีกว่า แล้วอีกอย่างถ้าเราทำสารกาแฟเอง เราก็จะรู้จักกาแฟของตัวเองว่าดีหรือไม่ดียังไงและต้องรับผิดชอบคุณภาพตรงนั้นด้วย...แต่มันก็ยากตรงต้องหาคนซื้อให้เจอนี่แหละ คือขายเชอร์รี่ก็ไม่ยากเพราะโรงงานรอรับซื้ออยู่แล้ว" เขาตอบ

แทนที่อาโด่จะขายกาแฟเข้าโรงงานใกล้บ้าน เขากลับเลือกจะทำโปรเซสกาแฟ และแสวงหาลูกค้าด้วยตนเอง
ในชีวิตของคนเรามีเรื่องต้องตัดสินใจเลือกอยู่ตลอดเวลา บางทีเราก็ต้องเลือก "ทางยาก" แทนที่จะเป็น "ทางง่าย"
เพราะเห็นถึงความจำเป็นของมันว่าเจ้าทางยากนี่จะนำไปสู่ชีวิตที่ดีกว่า หรือพาไปสู่ประตูทางออกของปัญหาได้จริงๆ
ว่าแต่...เรารู้ตัวเองหรือไม่ว่ากำลังแสวงหาสิ่งใดกันแน่? ชีวิตที่ดีกว่าคืออย่างไร?
------
สี่วันถัดมา..

ลูกค้าสามี ภรรยาคู่หนึ่งมาเยือนเราถึงประตูโรงคั่วกาแฟตอนเกือบจะห้าโมงเย็นเพื่อขอซื้อกาแฟจำนวน 6 ถุงก่อนจะเดินทางกลับต่างจังหวัดพร้อมกับแนะนำตัวเองว่าเขาเป็นลูกค้าประจำที่เหนียวแน่นโดยสั่งซื้อผ่านอินเตอร์เน็ตมานาน เพียงแค่เอ่ยชื่อออกมาพวกเราก็ถึงกับร้องอ๋อ

ที่จริงวันนี้เรากำลังคัดเมล็ดกาแฟหลังการคั่ว ส่วนกำหนดการบรรจุจะทำกันในวันรุ่งขึ้น แต่เมื่อขาประจำมาหาถึงบ้านจะให้เขาผิดหวังกลับไปมือเปล่าก็คงจะไม่เหมาะ เราจึงตกลงจะเร่งคัดเมล็ดให้เสร็จแล้วบรรจุถุงให้ก่อนเป็นกรณีพิเศษแต่คงต้องขอให้พี่ๆทั้งสองรอเราอีกสักพัก ดังนั้นผมจึงเชิญให้เขามานั่งยังห้องคัดเมล็ดเพื่อดูเราทำงานไปพลางๆระหว่างรอ

"ผมไม่คิดว่าจะคัดกันจริงจังขนาดนี้ นึกว่าคั่วเสร็จแล้วก็บรรจุใส่ถุงเลย" ลูกค้าเอ่ย

"ครับพี่ งานมันยากและใช้เวลาเพิ่มขึ้นมากก็ตรงนี้ แต่พอมานึกว่าหากมีกาแฟไม่ดีปนเข้าไปร่วมกับของดีๆมันก็จะทำให้ของดีกลายเป็นของมีตำหนิไปก็รู้สึกว่ายอมคัดอีกหน่อยดีกว่า" ผมตอบ

"แค่มาเห็นตรงนี้ก็รู้สึกดีแล้วครับ ทำกันอย่างกับคัดเพชรคัดพลอยเลย"

ลูกค้าจากไปพร้อมกับกาแฟและรอยยิ้ม ทิ้งคำอวยพรขอให้ค้าขายดี ประสพความสำเร็จไว้ให้เรา
จู่ๆผมก็นึกถึงอาโด่ขึ้นมา! เพราะวันก่อนผมก็เพิ่งอวยพรให้เขาไปในทำนองนี้ แถมเรายังกอดกันเสียกลมดิก!
ในโลกการทำงานหากอยากได้ผลลัพธ์ที่ดีไม่มีทางไหนง่ายหรอก แต่สุดท้ายแล้วจะมีคนที่เข้าใจและเห็นคุณค่าของมัน

ใช่แล้วอาโด่...รอยยิ้มของพวกเขาจะบอกเราเอง
------
บทเสริม
" ทำไมคุณไม่ใช้กาแฟลำปางล่ะ? เป็นร้านลำปางก็ควรใช้ของลำปางสิ " ลูกค้าคนหนึ่งถามผมที่หน้าร้านโก๋กาแฟ

" ผมก็อยากใช้นะ ถ้าสักวันหนึ่งได้เจอแหล่งดีๆก็คงได้ใช้ " ผมตอบ

" แสดงว่าลำปางไม่มีกาแฟดีใช่มั้ย? "

" เปล่าหรอกครับ... แสดงว่าผมกับไร่กาแฟลำปางที่ดีๆนั้นยังไม่ได้พบกันต่างหาก " ผมหมายความตามนั้น